Half september 2023 verscheen een nieuw Natuurrapport. Een team van natuurwetenschappers en andere experten boog zich over de vraag hoe Vlaanderen de doelen van de Europese Biodiversiteitsstrategie en de daarmee samenhangende natuurherstelwet kan halen. Om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen, heeft Vlaanderen nood aan een samenhangend netwerk van natuurgebieden.
Niet nieuw
De oplossing voor dit probleem is niet nieuw en kennen we al sinds het Structuurplan Vlaanderen van eind jaren 1990. Dit plan gaf expressief aan dat er behoefte is aan een samenhangend natuurnetwerk, dat bestaat uit robuuste natuurgebieden die met elkaar verbonden zijn, zodat soorten zich kunnen verplaatsen van het ene naar het andere natuurgebied. Een samenhangend natuurnetwerk is ook een van de speerpunten van de Europese Biodiversiteitsstrategie 2030 en de daarop gebaseerde natuurherstelwet.
Herstelmaatregelen
De natuurherstelwet, een van de laatste grote wetgevende luiken van de Europese Green Deal, is ondertussen goedgekeurd. Tegen 2030 zouden er herstelmaatregelen moeten gelden voor minstens 20 procent van het Europese grondgebied, het gaat dan bijvoorbeeld om versnipperde natuurgebieden te verbinden. Momenteel zijn er in Vlaanderen 62 Natura-2000-gebieden, wat ongeveer 12% van het Vlaams grondgebied beslaat en dat zijn vele kleine, versnipperde natuurgebieden. Enkel geïsoleerde natuurgebieden beschermen is geen oplossing op lange termijn, hoe hoog hun natuurkwaliteit ook is. Wat de natuur nodig heeft, is een netwerk van gebieden die met elkaar in contact staan. Op die manier kunnen dieren- en plantensoorten van het ene gebied gemakkelijk in contact komen met soortgenoten van andere gebieden en dat is belangrijk voor bijvoorbeeld migratie en genetische uitwisseling.
Extra kwetsbaar
Een slechte ruimtelijke ordening maakt ons extra kwetsbaar. Een bouwshift blijft noodzakelijk, net zoals het herstellen van riviervalleien. Deze noodzakelijke ruimtelijke ingrepen mogen niet langer vooruitgeschoven worden en de bouwshift moet zich vooral prioritair richten op de natuurverbindingen. Vanuit het kabinet Demir werd destijds gesuggereerd om een gebiedsfonds op te richten om met middelen en instrumenten quick wins en strategische verwervingen te realiseren. GroenRand vindt dat hier dringend werk van moet gemaakt worden. We zullen bijvoorbeeld dringend werk moeten maken van de verbinding tussen het Groot- en Klein Schietveld in het uiterste puntje van Bredabaan/Essensteenweg (Brasschaat – studiebureaus Hesselteer – zie hier). Het laatste stuk (villa)grond om deze verbinding te maken is daar nog steeds te koop, maar hoe lang nog!? ANB en de opdrachtnemer volgen de aankoop/verkoop van de gronden langs de Essensteenweg op en proberen mee gronden aan te kopen om verdere versnippering (of afsluiting van de verbinding) te voorkomen.
High diversity landscape features
10 procent van het landbouwgebied zou verrijkt moeten worden met zogenaamde high diversity landscape features, waardevolle landschapselementen, zeg maar. Het gaat dan bijvoorbeeld over hagen en boomrijen die de bodem bijeen houden, erosie tegengaan en natuur kunnen verbinden. Ze vormen een landelijke verbinding tussen grotere bos- en natuurgebieden, onmisbaar voor dieren en planten dus.
Voldoende middelen voor VAPEO
Wat ontsnippering betreft, is in Vlaanderen wel al ontzettend veel voorbereidend werk verricht. Er werden tal van ontsnipperingsstudies gemaakt en voor heel wat snelwegen in Vlaanderen is al onderzocht waar knelpunten en kansen liggen. Door oefeningen als het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk (IVON) is ook bekend waar de belangrijke groene verbindingsstructuren in Vlaanderen zijn of zouden moeten komen. Er is ook een modelmatige ontsnipperingstool ontwikkeld door het VITO. Uiteraard hebben we ook heel wat Natuurpunt- info (dieren onder de wielen). Kortom de meeste informatie is er. Tijd om dit om te zetten in concrete plannen met een concrete timing en een concreet budget. Daarom moet VAPEO voldoende middelen krijgen om deze knelpunten aan te pakken.
Zuiver water
Het belang van voldoende en proper water valt niet te onderschatten. We moeten het beleid inspireren met maatregelen die richting geven aan een veerkrachtig en gedragen waterbeleid. De terugkeer van de otter> is voor GroenRand hét symbool van ecologisch herstel: hij aardt namelijk alleen in proper water.
Uitwerken van Vlaamse parken
Ook het verder uitwerken van Nationale- en Landschapsparken blijft bij GroenRand hoog op de agenda staan. Door te luisteren, ideeën en belangen uit te wisselen en vervolgens gezamenlijke uitdagingen als kansen te zien, kan elk lid van het partnerschap vooruitgang boeken en wordt er gezamenlijk gebouwd aan de doelstellingen van de natuurherstelwet. GroenRand blijft voorstander van een Nationaal park in de Voorkempen. Natuurvereniging GroenRand hoopt dat (natuur verbinden – ontsnippering – 10 % KLE’s – proper water – Vlaamse parken) we dit alles kunnen verankeren in het toekomstig regeerakkoord.
Foto’s: © Els De Backer
DW
10
